تعریف استاندارد
بصورت کلی استاندارد را به معنی نظم، قاعده و قانون دانسته اند. سازمان بین‌المللی استاندارد آنرا اینگونه تعریف نموده است: استاندارد مدرکی است دربر گیرنده قواعد، راهنمایی‌ها یا ویژگیهایی برای فعالیت‌ها یا نتایج آنها به منظور استفاده عمومی و مکرر که از طریق هم رایی فراهم و به وسیله سازمان شناخته شده ای تصویب شده
باشد و هدف از آن دست یابی به میزان مطلوب از نظم در یک زمینه خاص است. در سطح بین‌المللی سازمانی به نام سازمان بین‌المللی استاندارد وجود دارد که ۱۶۳ کشور عضو آن می باشند. در کشورایران، موسسه مرجع برای استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است که عضو فعال سازمان بین‌المللی استاندارد نیز می‌باشد .
سطوح استاندارد
استانداردها بر حسب گستردگی دامنه تحت پوشش، دارای پنج سطح کارخانه‌ای، شرکتی (جامعه ای)، ملی، منطقه ای و بین‌المللی هستند. استاندارد کارخانه‌ای توسط یک کارخانه برای استفاده در همان واحد تدوین می‌شود. البته گاهی کارخانجات، شرکت‌ها یا تشکیلاتی که در یک زمینه خاص فعالیت می‌کنند، از طریق ایجاد یک جامعه یا انجمن، استانداردهای خاص خود را تدوین می‌کنند مانند انجمن جوشکاری آمریکا (AWS) استاندارد ملی توسط موسسه استاندارد در یک کشور با توجه به تمام شرایط خاص همان کشور ,مانند اقتصادی، اجتماعی، علمی وفنی تهیه می‌شود .
استانداردهای منطقه‌ای توسط کشورهای عضو یک پیمان منطقه ای خاص تهیه می‌شود مانند کمیته استاندارد اروپایی استاندارد بین‌المللی توسط سازمان‌های مربوطه به منظور قابلیت استفاده بین‌المللی تهیه می‌شوند. مانند استانداردهای تهیه شده توسط سازمان بین‌المللی استاندارد، کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک
سازمان بین‌المللی استانداردسازی - ISO
سازمان بین‌المللی استانداردسازی (The International Organization for Standardization) که معمولاً به نام ایزو (ISO) شناخته می‌شود یک موسسه بین‌المللی تعیین استاندارد متشکل از نمایندگان موسسات استانداردسازی ملی است. این سازمان، یک سازمان غیر دولتی است که به صورتی گسترده به وضع استانداردهای کلی و جزئی در رابطه با هماهنگ کردن استانداردهای متفاوت جهانی می‌پردازد. در عمل ایزو به صورت یک کنسرسیوم با ارتباطات قوی با دولت‌ها فعالیت می‌کند. این مؤسّسه انواع استانداردهای تجاری و صنعتی جهانی را تعیین می‌نماید. مرکز این موسسه در ژنو سویس قرار دارد. ایزو کار رسمی خود را از تاریخ بیست و سوم فوریه ۱۹۴۷ آغاز کرده است . این سازمان به ترویج جهانی استانداردهای اقتصادی و صنعتی می‌پردازد تا مبادلات صنایع و فنون مختلف را در یک راستا هماهنگ کند .
سازمان بین‌المللی استاندارد سازی، با وجود این که یک سازمان غیردولتی است اما به‌دلیل این که استانداردهای این موسسه تبدیل به قوانین میگردد از بیشتر سازمان‌های غیردولتی قدرتمندتر می‌باشد. امروزه نزدیک به ۱۵۷ کشور در این سازمان به عضویت درآمده‌اند که ایران نیز یکی از همین اعضاست .
مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران
اولين تشکيلات مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران با تصويب قانون اوزان و مقياس ها در سال ١٣٠٤ خورشيدی مطرح می شود . بعدها در سال ١٣٣٢ به لحاظ ضرورت تعيين ويژگي‌ها و نظارت بر کيفيت کالاهای صادراتی و وارداتی، ايجاد تشکيلاتی رسمی مورد توجه قرار گرفت و هسته اوليه تشکيلات سازمانی مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی ايران به صورت اداره‌ای در اداره کل تجارت وقت شکل می‌گيرد . در سال ١٣٣٩ با تصويب قانون تأسيس مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتی، مؤسسه کار خود را در چارچوب هدف‌ها و مسئوليت‌های تعيين شده آغاز می‌نمايد و در همان سال، به عضویت سازمان بین المللی استانداردISO درآمد.
ایزو ۱۴۰۰۰
ایزو ۱۴۰۰۰ در ارتباط با مدیریت محیطی است و برای کمک به شرکت و یا موسسه در به حداقل رساندن نارسایی‌ها و صدمات به محیط ( مانند تغییرات آب و هوایی مضر، مسموم کردن آب و یا زمین ) با اجابت قوانین رسمی دولت‌ها و جهان در رابطه با حفظ محیط زیست می‌باشد . ایزو ۱۴۰۰۱ یک استاندارد جهانی برای سیستم مدیریت محیطی ( EMS ) است . الزامات مورد نظر این استاندارد اقتضا می‌کند که سازمان‌هایی که زیر پوشش این استاندارد می‌روند سیاست گذاری محیطی، تعیین زیان‌های وارده بر طبیعت و یا نقاطی که زیان به آنها ممکن است وارد آید، طراحی و اجرای پروژه‌های محیطی برای بهبود و حفظ حیات کره زمین، تعیین وسائل و امکانات برای رسیدن به این اهداف را انجام داده و به صورت مستمر به بهبود محیط بکوشند .
ایزو ۱۴۰۰۰ بسیار به ایزو ۹۰۰۰ از نظر کیفیت و رعایت کیفیت در تولید، شباهت دارد . برای این منظور سازمان نیاز به انتشار و بسط دادن یک شیوه نامه سازمانی کنترل کننده کارایی و بررسی جنبه‌های محیطی کاملاً احساس می‌شود .
خانواده ایزو ۱۴۰۰۰
خانواده استانداردهای ایزو ۱۴۰۰۰ بسیار وسیع می‌باشند ولی تنها به استانداردهای اصلی آنها اشاره میگردد :
• ایزو ۱۴۰۰۱ این استاندارد با خرابکاری محیطی سازمان‌ها مقابله می‌کند . این استاندارد آنقدر توانایی و انعطاف دارد که با تمام سازمان‌ها ( تولیدی تا خدماتی )در سرتاسر جهان منطبق گردد .
• ایزو ۱۴۰۰۴ این استاندارد راهنمایی برای ایزو ۱۴۰۰۱ می‌باشد و در آن شرایط و الزامات و جزئیات ایزو ۱۴۰۰۱ مورد بررسی قرار گرفته‌است . این راهنمایی‌ها برای الزامات چگونگی مدیریت محیطی و همچنین بررسی و کنترل عملیات محیطی به کار می‌رود .
دیگر زیر شاخه‌ها :
• سری ایزو ۱۴۰۲۰ : برچسب‌های محیطی
• ایزو ۱۴۰۳۰ : به بحث در مورد بررسی نتایج و عواقب تولید محصولات می‌پردازد
• ایزو ۱۴۰۳۱ : ارزیابی شرایط محیطی
• سری ایزو ۱۴۰۴۰ : ( ایزو ۱۴۰۴۰ تا ۱۴۰۴۴ ) ارزیابی چرخه حیات که به بحث در مورد زمینه‌های مدیریت محیطی می‌پردازد .
• ایزو ۱۴۰۵۰ : واژه نامه و تعاریف
• ایزو ۱۴۰۶۲ : به بحث درباره ایجاد بهبود در محیط می‌پردازد
• ایزو ۱۴۰۶۳ : این ایزو به ایزو ۱۴۰۲۰ الحاق شده‌است و درباره عواقب و تاثیرات محیطی می‌پردازد .
• ایزو ۱۴۰۶۴ شماره یک سال ۲۰۰۶ : مربوط به گازهای گلخانه‌ای - تعارف و راهنماهایی برای دفع و نابودی گازهای گلخانه‌ای ارائه می‌دهد .
• ایزو ۱۴۰۶۴ شماره دو سال ۲۰۰۶ : مربوط به گازهای گلخانه‌ای
• ایزو ۱۴۰۶۴ شماره سه سال ۲۰۰۶ : مربوط به گازهای گلخانه‌ای - مربوط به راهنمایی‌هایی در زمینه ارزیابی و تشخیص اظهارنامه گازهای گلخانه‌ای
• ایزو ۱۹۰۱۱ این ایزو به تبیین قوانین ممیزی برای هر دو نوع ایزو ۱۴۰۰۰ و ۹۰۰۰ می‌پردازد . این ایزو جایگزین ایزو ۱۴۰۰۱ شده‌است
ایزو 19011
ایزو 19011 یک استاندارد بین‌المللی می‌باشد که مجموعه‌ای چهار بخشی را برای :
• ممیزی مدیریت کیفیت
• ممیزی مدیریت محیطی
در نظر می‌گیرد و توسط سازمان بین‌المللی استاندارد سازی گسترش داده شده است . پیشنهادهای چهارگانه استاندارد سازی منابع برای ذخیره زمان، تلاشها و پول شامل:
• اصول نامه‌ای شفاف برای تعریف و توضیح سیستم ممیزی مدیریت
• راهنمایی برای مدیریت در مورد برنامه ریزی ممیزی
• راهنمایی برای شیوه‌های ممیزی داخلی و خارجی
• پیشنهاد هایی برای کفایت و انگیزش ممیزی کنندگان
